Jan voelde zich altijd een vreemde eend in de bijt. Terwijl de mensen om hem heen hun leven in kleine, overzichtelijke hokjes indeelden, werd hij voortdurend aangetrokken door het grote geheel. Zijn vrienden en kennissen – hij noemde ze met een mengeling van tederheid en frustratie de “kleine mensjes” – vroegen hem vaak: “Waarom kun jij niet klein denken, Jan? Waarom moet jij altijd zo groot denken?”

Het was een vraag waar hij geen eenvoudig antwoord op had. Het kleine denken voelde voor hem als een kooi, een beperking van de immense werkelijkheid die hij overal om zich heen zag. Hoe kon hij zich concentreren op de details van een enkel moment, als hij voortdurend werd meegesleurd door het besef van hoe het universum miljarden jaren had gewerkt aan de omstandigheden die dat moment überhaupt mogelijk maakten?

De wereld, zo wist Jan, werd niet bepaald door het kleine. Het kleine was slechts een gevolg van het grote: de onvoorstelbare processen die ons bestaan hadden voortgebracht. Het heelal had zich in een dans van chaos en orde ontvouwd, en uit die onbegrijpelijke oorsprong was niet alleen de aarde ontstaan, maar ook de mens – dat worstelende, zoekende wezen, altijd op jacht naar antwoorden die misschien nooit zouden komen.

En toch, ergens diep vanbinnen, voelde hij een subtiele twijfel. Misschien hadden de kleine mensjes wel gelijk. Misschien lag er een waarheid in hun aandringen om klein te kijken, klein te denken. Wie weet kon juist dat kleine, het tastbare, het directe, een manier zijn om de kernkwaliteit van het leven te begrijpen – niet door groots te dromen, maar door te leven in wat er hier en nu was.

Deze gedachten raakten hem vooral tijdens een stilte-retreat waar hij zich op voorbereidde. Het leek een eenvoudige ervaring te worden: stilte, thee, een plek om te reflecteren. Maar zelfs daar voelde hij al de spanning van menselijke regels en beperkingen. Geen koffie. Waarom geen koffie? Het leek een klein detail, maar voor Jan was het symbool van een groter patroon: de menselijke neiging om antwoorden te zoeken door grenzen te stellen, zelfs als die grenzen willekeurig of beklemmend voelden.

Zijn gedachten gingen verder. Van de eenvoudige keuze om koffie te weren, naar de rigide regels binnen religies, en verder nog, naar de grote conflicten van de wereld – oorlogen, genocides, onderdrukkingen. Hoe had het zover kunnen komen? Hoe was het mogelijk dat een soort dat was voortgekomen uit zo’n immens mysterie, zichzelf gevangen zette in kleine beperkingen en oordelen?

Maar toch, ondanks zijn weerstand, bleef de vraag knagen: Misschien is het juist de kunst om klein te kijken. Om het grote niet te verliezen, maar het kleine te omarmen als een manier om het grote te kunnen leven.

Jan voelde de worsteling in zichzelf, het spanningsveld tussen zijn verlangen naar het grote en de roep om het kleine. Misschien was er geen antwoord. Misschien was het juist die worsteling die hem mens maakte. En misschien, dacht hij, is dat precies wat het leven is: een balans zoeken tussen de grootsheid van het universum en de eenvoud van een kopje thee zonder koffie.